Vrouw, mantelzorger & werken in de zorg
Steeds meer mensen mantelzorgen. Ontwikkelingen zoals de vergrijzing, het langer thuis blijven wonen, het duurder worden van de zorg en personeelstekorten in de zorg dragen hieraan bij. Zorg wordt daardoor steeds vaker bij het informele netwerk van de zorgbehoevende belegd.
Mantelzorgers zijn mensen die langdurig en onbetaald zorgen voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende persoon uit hun omgeving. Dit kan de partner, kind of ouder zijn, maar ook een ander familielid, vriend of kennis (W&M, 2019).
4,4 miljoen mensen in Nederland zijn mantelzorger
Het langer moeten doorwerken, de vergrijzing op de arbeidsmarkt en de arbeidsmarktkrapte maken dat ook steeds meer mensen werk en mantelzorg gaan combineren. Dit veroorzaakt combinatiedruk. Bij vrouwen meer dan bij mannen. Er zijn meer vrouwen dan mannen die werk en mantelzorg combineren.
1 op de 4 werknemers in Nederland combineert werk met mantelzorg (SCP, 2019)
58% is vrouw, 42% is man. Combinatiedruk is hoger onder vrouwen (22%) dan onder mannen (16%) en neemt toe met de leeftijd (SCP, 2016-I).
Werkende mannen verlenen minder vaak mantelzorg dan werkende vrouwen. Het patroon dat vrouwen vaak in een deeltijdbaan werken en mannen vaak in een fulltime baan maakt als het ware dat vrouwen eerder mantelzorg gaan verrichten (Movisie, 2015).
Dat vrouwen meer combinatiedruk ervaren dan mannen heeft te maken met traditionele rol- en zorgpatronen en de zorgidentiteit van vrouwen. Vrouwen zijn pro-actiever in het aanbieden van zorg en vinden de zorgrol ‘normaal’ en ‘vanzelfsprekend’. Maar ook verwachtingen en druk van de sociale omgeving, de zorgvrager incluis, om zorg te verlenen, veroorzaken combinatiedruk.
“Het verdelen van je aandacht: zorg, werk en privé maakt het niet makkelijk. En geeft vooral stress als je merkt dat er geen ruimte is om met je werk te schuiven. Begrip en meeleven werkt heel verlichtend en dan merk ik ook dat ik juist meer energie heb voor mijn werk. Omdat het bespreekbaar is. Het blijft ingewikkeld te combineren, maar het samen kijken naar wat op dat moment kan, geeft je het gevoel dat je er niet helemaal alleen voor staat.”
Wil, 43 jaar, verpleegkundige
Vrouwelijke dubbelzorgers dubbel belast
In de zorgsector is ruim 1 op de 4 werknemers mantelzorger. 84% van de werknemers in de zorg, is vrouw. De gemiddelde leeftijd is 42 jaar. Vooral oudere zorgmedewerkers geven mantelzorg. 42% van alle mantelzorgers in zorgorganisaties is tussen de 46 en 55 jaar. En 32% is tussen de 56 en 65 jaar (W&M, 2019).
Vrouwen die werk en mantelzorg combineren én in de zorgsector werken, staan onder nog grotere druk. Dit wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren. Op de werkvloer hebben ze te maken met een toenemende werkdruk en vraag naar het draaien van extra diensten, veroorzaakt door het personeelstekort in deze sector. Thuis hebben ze te maken met een ‘mantelzorgklem’: zowel zijzelf als de sociale omgeving en de zorgvrager zien hen, vanwege hun professionele achtergrond, als meest gekwalificeerde en daarom meest geschikte, soms zelfs als enig geschikte, zorgverlener voor de hulpbehoevende naaste.
77% van de zorgmedewerkers geeft aan dat het personeelstekort van invloed is op hun gezondheid en privéleven. 71% ervaart hierdoor meer stress (UWV, 2018).
Ziekteverzuim in de zorg: 7,1% (ActiZ, 2018). Over alle sectoren: 4,2% (Arboned, 2018).
‘Ik durfde er niet met mij leidinggevende over te praten, omdat ik bang was dat het tegen mij gebruikt zou worden. Uiteindelijk toch gedaan en zo blij met de reactie van mijn teammanager. Had ik niet verwacht. Denk nu had ik het maar veel eerder verteld, dat had me veel verdriet en stress kunnen besparen.’
Anneke, groepsmedewerker gehandicaptenzorg